Ko’pchilik ota-onalar bolalarining yassi-oyoqlik bilan bog’liq muammolarga duch kelishadi.
Ba’zilarning ta’kidlashicha, sog’lom bolalar ortopedik poyafzalga muhtoj emas, boshqalari – bola yurishni boshlaganda, yassi-oyoqlikni oldini olish uchun ortopedik poyafzal kerak deydilar.
Ehtimol, ushbu mavzu bo’yicha munozaralar hech qachon so’nmaydi, ammo biz davolanish kerak bo’lganda va ota-onalar hamda ularning farzandlarini ogohlantirishga arziydigan yassi-oyoqlik nima ekanligini aniqlashga qaror qildik.
Ushbu savollar bilan biz ortoped-travmatolog Odilbek Maqsadovich To’raboevga murojaat qildik. U o’z mulohazalarini baham ko’rishga rozi bo’ldi.
Odilbek Maqsadovich To’raboyev
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi Bosh tibbiy boshqarmasining 1-sonli Markaziy maslahat-diagnostika poliklinikasining birinchi toifali ortoped-travmatologi.
Ehtimol, men ko’plarni hayratga solishim mumkin, lekin barchamiz 100% yassi-oyoqlik bilan tug’ilamiz. Ulardan 90% holatlar normaldir, bu tibbiy aralashuvni talab qilmaydigan normal fiziologik holat sifatida nazarda tutilishi kerak. Bilimlarning yetishmasligi va natijada asossiz qo’rquvlar, ortopedik poyafzallarni “hamma narsaga davo” deb hisoblaydigan ota-onalarning ortopedlarga murojaat qilishlariga sabab bo’ladi. Kundalik amaliyotimda duch keladigan va kurashishim kerak bo’lgan yana bir noto’g’ri tushuncha – yassi-oyoqlikni ortopedik poyafzal bilan davolash mumkinligi.
MDH mamlakatlaridagi ota-onalarning aksariyati ortopedik poyafzal bilan tanish, chet elda tibbiy poyafzal deb ataladigan narsalar allaqachon o’z dolzarbligini yo’qotgan. Nima uchun bu ro’y bermoqda va nima qilish kerak? Boladagi oyoq kamari 3-5 yildan keyin asta-sekin ko’tarila boshlanishi va o’smir yoshigacha bosqichma-bosqich shakllanishi haqidagi bilim mavjudligi,xususan va umuman olganda ortopediyada ko’plab muammolarning oldini olishga yordam beradi.
Shuni yodda tutish kerakki,oyoq kasalligi alomatlari, ularning bo’ylama va ko’ndalang tizmalarining bo’shab qolishi bilan belgilangan, yassi-oyoqlikning kelib chiqishiga ko’p sabablar bo’lishi mumkin: ortiqcha vazn, shikastlanish, poliomielitning oqibatlari, raxit, oyoqlarda uzoq vaqt turish, jismoniy tarbiya yetishmasligi. Yassi-oyoqlikning paydo bo’lishini oldini olishga to’g’ri tanlangan va yuqori sifatli poyafzal va yassi-oyoqlikning paydo bo’lishining bevosita sabablarini aniq ko’rib chiqish va davolashga asosiy e’tibor qaratilishi kerak. Ortopedik poyafzal terapiyasidan foydalanish mutlaqo noto’g’ri. Genetik jihatdan aniqlangan yassi-oyoqlarni maxsus poyafzal bilan davolash imkoniyati yo’q, buning dalillari qo’shimcha tushuntirishlar va izohlarni talab qilmaydi.
Ortopedik poyafzallar oyoq bo’g’inlarini kerakli holatda mahkamlash uchun yon bosh, fleksion va ekstensor harakatlarni cheklash maqsadda, hamda oyoq, shin,sonni tuzatish uchun va qisqartirishlarni qoplash uchun mo’ljallangan. Shu sababli, 90% hollarda ortopedik poyafzaldan asossiz foydalanish holatning asoratlanishiga olib kelishi mumkin va bolaga nafaqat noqulayliklar, balki azob ham keltiradi.
Boshqa tomondan qaraganda, yangi materiallar ishlab chiqarish uchun zamonaviy texnologiyalar ortoterapiyaning eng muhim terapevtik sohasi sifatida anatomik poyafzal bilan yassi-oyoqlikni oldini olish va oldini olishda yangi uslubiy yondashuvlarni ochadi. Hozirgi vaqtda shifokorlar anatomik poyafzalni nazarda tutib “yarim ortopedik” atamasini ishlatadi, bu mutlaqo noto’g’ri, chunki bu ota-onalarni chalg’itishi mumkin. Anatomik poyafzal har qanday ortopoyafzaldan tubdan farq qiladi va birinchi bosqichlardan boshlab kichik bemorlarga yordam berish uchun yangilik yaratishga mo’ljallangan. Bolalar uchun anatomik poyabzallarning tarkibiy qismlari to’g’risida ortopedlarning talablarini hisobga olgan holda batafsilroq ma’lumotni keyingi maqolalarda ko’rib chiqamiz.
Xulosa qilib aytganda, mamlakatimizda jahon ortopediyasining eng yaxshi an’analari amaliyotga joriy etilganligini ta’kidlash juda muhimdir. Jumladan, butun aholining ilm saviyasini oshirish va ko’plab kichik bemorlarga yordam ko’rsatish sifatini oshirish bo’yicha mutaxassislarning sa’y-harakatlarini birlashtirishga yo’naltirilgan. Shu munosabat bilan siz Respublika bolalar ortopediyasi markazining rasmiy web-saytida: “Ota-onalar buni o’qishlari shart” maqolasini o’qishingizni tavsiya etaman
Manba: ortoped-travmatolog, tibbiyot fanlari doktori KENIS Vladimir Markovich, bolalar poyafzali haqidagi afsonalar va bolaning rivojlanishi haqidagi boshqa noto’g’ri tushunchalarni rad etadi.
Ushbu maqolani o’qish hech narsaga majburlamaydi, ammo biz ilmsizligimiz sababli haqiqiy to’lanadigan haqni tushunishga yordam beradi.
Isbotsiz davolanishdan saqlaning va sog’ bo’ling.